Natuur & landelijk gebied

Doel (2019-2023)
De natuurwaarden zijn behouden en zo mogelijk versterkt, de beleefbaarheid van natuurgebieden is toegenomen en de economische activiteiten in natuurgebieden ondersteunen een succesvol beheer zonder de natuurwaarden te bedreigen. En de activiteiten van het programma dienen te voldoen aan de vereisten van de nieuwe Wet Natuurbescherming.

Doelrealisatie
Het natuurbeheer is op orde door ons natuurbeleid en de uitvoering daarvan door een breed scala aan gebiedspartners.

Activiteiten 2023

• We geven uitvoering aan de door PS vastgestelde bossenstrategie. De ambitie voor de bossenstrategie is opgenomen in het concept-ontwerp FPLG waarmee bij indiening bij het Rijk ervan, een beroep is gedaan op rijksmiddelen uit het Transitiefonds. Deze middelen zijn vooralsnog niet toegezegd. Toch is er vier ha bos aangeplant bij particulieren en is aanplant van 17 ha op provinciale grond in uitvoering. De aanplant van 26 ha bos en 22 ha landschapselementen is in voorbereiding. En er is een convenant voorbereid dat in januari 2024 wordt ondertekend door gemeente Lelystad, Rijk en provincie met betrekking tot de realisatie van Warande/ZuiderC. Bij de uitwerking van het masterplan zal verder duidelijk worden hoeveel hectares bos en natuur gerealiseerd worden.
• We stimuleren de economische activiteiten in natuurgebieden voor zover deze een succesvol beheer ondersteunen en de natuurwaarden niet bedreigen. De mogelijkheden voor kitesurfen bij Trintelhaven op het IJsselmeer zijn onderzocht.
• We stimuleren een beleefbare en toegankelijke natuur, waarbij we streven naar een goede balans tussen ecologie en recreatie. De problematiek van beheer en onderhoud van fietspaden door natuurgebieden is samen met de tbo’s geanalyseerd.
• In 2023 is het ontwerp 'Natura 2000 beheerplan Oostvaardersplassen' vastgesteld.
• Wij zijn gestart met de uitvoering van het in 2022 vastgestelde 'N2000 beheerplan Lepelaarplassen 2022-2028'.
• De voorbereiding van de maatregelen in het Vollenhovermeer als onderdeel van het in 2022 verlengde 'Natura 2000 beheerplan Wieden – Weerribben' is gestart.
• In 2023 is de benoemde doelstand van de grote grazers in de Oostvaardersplassen gerealiseerd, daarmee is de reset afgerond en wordt er verder gegaan met populatiebeheer. Dit ter uitvoering van het 'beleidskader Oostvaardersplassen'.
• We geven, samen met onze partners, uitvoering aan de vastgestelde ‘visie toezicht en handhaving buitengebied’. We hebben hiertoe een aanvullende opdracht aan de OFGV verstrekt en dragen zo zorg dat toezicht en handhaving in het buitengebied op orde is.
• Het 'Uitvoeringsprogramma invasieve exoten Flevoland' is in 2022 door GS vastgesteld. Hiervoor is jaarlijks € 0,25 mln. beschikbaar via het programma 'Flevoland Natuurinclusief'. In 2023 zijn de volgende maatregelen uitgevoerd: bestrijding reuzenberenklauw en Japanse duizendknoop langs de provinciale wegen, gecoördineerde aanpak van ongelijkbladig vederkruid in Emmeloord en subsidie aan gebiedspartners voor bestrijding. Daarnaast is de voorbereiding voor het opstellen van de 'Nadere subsidieregels invasieve exoten 2024-2025' gestart.
• We werken samen met maatschappelijke partners en medeoverheden aan een aanpak van de stikstofproblematiek. We willen de uitstoot van stikstof in provincie Flevoland verminderen en daarbij vooral inzetten op maatregelen die primair ook bijdragen aan de andere doelen uit het concept-ontwerp 'Flevolands Programma Landelijk Gebied' (FPLG). Om de reductie in uitstoot bij te houden is in samenwerking met klimaat het 'Emissie registratie en verantwoordingssysteem' (ERV) ontwikkeld. Hiermee kunnen de reducties die vanaf de referentiejaren 2018 (stikstof) en 2021 (klimaat) zijn behaald worden bijgehouden en verantwoord.
• We zoeken daarnaast naar mogelijkheden om stikstofruimte te creëren voor de realisatie van projecten van provinciaal belang, als die behoefte zich voordoet en op gelijkwaardig belang, zoeken we naar stikstofruimte voor de legalisatie van PAS-melders. Eén PAS-melding is opgelost. In vijf andere gevallen is een vergunning afgegeven maar hier lopen nog wel procedures voor het afronden van deze zaken.
• Eind 2023 zijn de nieuwe faunabeheerplan(nen) door GS vastgesteld.

Doel (2019-2023)
De kwaliteit van de natuur en de biodiversiteit in het landschap is verbeterd, waarbij combinaties worden gezocht met natuurinclusieve landbouw en met recreatie en toerisme.

Doelrealisatie
Door uitvoering van de acties in het kader van het 'Actieplan Biodiversiteit', pilots 'Landbouw Meerdere Smaken', 'Actieplan Bodem en Water', de inzet voor Nationaal Park Nieuw Land, invasieve exotenbeheer en - bestrijding en andere combinaties met recreatie en toerisme zijn de eerste stappen gezet voor verbetering van de natuur en biodiversiteit in het landschap en de beleving daarvan. Deze acties zijn in lijn met het nieuwe programma 'Flevoland Natuurinclusief' en het conceptontwerp 'Flevolands Programma Landelijk Gebied'.

Activiteiten 2023

• De uitvoering van het 'Actieplan biodiversiteit' is in 2022 samen met betrokken gebiedspartners gestart. Provincie Flevoland heeft de pachtcontracten voor het beheer van de wegbermen aangepast voor wat betreft ecologisch beheer. Met IVN, waterschap, landschapsbeheer en alle gemeenten is het lerend netwerk natuur gestart. Er zijn in 2023 subsidies verstrekt voor herstel van de biodiversiteit aan het waterschap, de gemeenten Almere, Noordoostpolder, Dronten en Zeewolde, een agrariër, en twee terrein beherende organisaties (tbo’s).
• We geven uitvoering aan het programma 'Flevoland Natuurinclusief'. Daarbij wordt aangesloten op het proces en de inhoud van de landelijke agenda Natuurinclusief. In 2023 is de 'Bouwstenennotitie Flevoland Natuurinclusief' besproken in PS. PS worden betrokken bij de verdere ontwikkeling van dit programma.
• In 2023 is het beleid voor vermaatschappelijking natuur en biodiversiteit verder vormgegeven en is een aantal initiatieven ondersteund. In 2024 wordt dit voortgezet.
• Boerennatuur Flevoland heeft een beschikking van GS ontvangen voor € 1,4 mln. per jaar voor de nieuwe periode 'Agrarisch Natuur en Landschapsbeheer' van 2023 tot en met 2028.
• We geven uitvoering aan de Kwaliteitsontwikkeling Natuur Netwerk Flevoland via POP3-subsidies. Natuurmonumenten, Flevo-Landschap en Staatsbosbeheer zijn verantwoordelijk voor de uitvoering. Bij enkele projecten is vertraging opgelopen.
• We geven uitvoering aan het programma 'Natuur', waarvoor de provincie een beschikking van € 9,6 mln. heeft ontvangen van het ministerie van LNV. De projecten worden uitgevoerd in de periode tot en met 2026. De uitvoering van de projecten door de tbo’s verloopt volgens planning. In 2023 is het plan voor Ecozone Pampus vastgesteld, een bestuurlijke afspraak hierover wordt in 2024 gemaakt. In 2023 is het project van Boerennatuur Flevoland verder voorbereid.

Risico('s) en beheersmaatregel(en)
Faunaschade
Agrariërs kunnen te maken krijgen met schade die veroorzaakt is door natuurlijk in het wild levende dieren. Faunaschade kan opgelopen worden aan gewassen of dieren. Voor faunaschade heeft de provincie afgelopen jaren jaarlijks € 0,18 mln. begroot. In de achterliggende jaren bleek dit voldoende, echter op dit moment vindt er een transitie plaats waarbij er drie wildbeheereenheden ontstaan. Dit proces loopt nog. En ook is er een nieuwe Flevolandse Stichting Faunabeheer en Schadebestrijding opgericht die nog in ontwikkeling is. Gelet op deze ontwikkelingen is het voorstel voor 2023 het beschikbare faunaschadebudget op € 0,20 mln. per jaar te begroten. Landelijk nemen de schadeclaims per hectare sterk toe. Incidenteel komen er in het land schades voor van > € 0,15 mln. Dit betreft kwetsbare gewassen.

Doel (2019-2023)
Aan de eerste bouwstenen uit de ontwikkelingsvisie van het Nationaal Park is uitvoering gegeven.

Doelrealisatie
De provincie werkt samen met de zeven andere partners van Nationaal Park Nieuw Land (NP Nieuw Land) - op basis van het Handvest NPNL - aan de ontwikkeling van het park tot een uniek gebied dat zich kenmerkt als vogelparadijs van internationale betekenis en dat ook als zodanig kan worden beleefd. Voor de ontwikkeling van NP Nieuw Land wordt de 'Ontwikkelingsvisie Nationaal Park Nieuw Land' (2019) als inspiratiedocument en richtinggevend perspectief gebruikt. In het Handvest NP Nieuwland zijn de drie opgaven van de samenwerkende partners vastgelegd en de richtlijnen waarlangs de partners samenwerken.

Activiteiten 2023

In het kader van de opgave 'Versterken of verbinden van de natuur in en om NP Nieuw Land' hebben we gewerkt (participeren of faciliteren) aan:

• De samenhang tussen TBES (Toekomstbestendig Ecologisch Systeem)-maatregelen en de doorontwikkeling van NP Nieuw Land, wat onder meer heeft geresulteerd in de oplevering en ingebruikname van de E-eilanden van de Marker Wadden in de zomer van 2023 en vervolgstappen in het voorbereidingstraject Oostvaardersoevers (zie separate paragrafen verderop).
• Het uitvoeren van maatregelen uit het 'Beleidskader Oostvaardersplassen': met een bijdrage van de provincie is het project 'Grazige deel' door Staatsbosbeheer grotendeels uitgevoerd, waarmee uitvoering is gegeven aan de door de Commissie van Geel voorgestelde maatregelen, de uitvoering van Natura 2000-maatregelen en vernattingsmaatregelen. Dit heeft onder meer geresulteerd in een vogelvriendelijke uitkijktoren, boardwalks, vispassages en slenkvormige waterpartijen in het grazige deel van de Oostvaardersplassen.
• Het (laten) uitvoeren van een onderzoek naar de mogelijkheden van (meer) natuurinclusieve landbouw aan de Zuidoostkant van de A6.

In het kader van de opgave 'Vergroten en/of versterken van de beleefbaarheid van NP Nieuw Land' hebben we onder meer gewerkt (initiëren en/of faciliteren) aan:

• De ontwikkeling van ontvangstgebieden (poorten) aan de Lelystadse en Almeerse kant van de Oostvaardersplassen (in samenwerking met gemeenten, Staatsbosbeheer en Stichting het Flevo-landschap): Aan de Almeerse kant is in het najaar gestart met de uitbreiding van het Natuurbelevingscentrum De Oostvaarders. Daarnaast is het gebied Randzone Vaart vrijwel geheel gerealiseerd en zijn de juridische procedures voor de uitvoering van de overige deelgebieden in Poort Oostvaardersplassen Almere met positief resultaat afgerond. Dat betekent dat het overgrote deel van het uitvoeringsprogramma 'Almeersepoort fase 1 en 2' (verwachte looptijd tot 2026) binnenkort ook in uitvoering kan gaan.

Ook in Poort Oostvaardersplassen Lelystad is in het najaar van 2023 gemarkeerd dat de uitvoeringsfase van project 'Poort Lelystad fase 1' (die tot 2026 duurt) is gestart.

• De afronding van de inrichting van 'Nieuwe Natuur'-gebieden die binnen de grenzen van het nationaal park liggen (etalagegebied Trekweg/Ibisweg), conform de opgave zoals in de 'Ontwikkelingsvisie Nationaal Park Nieuw Land' was geformuleerd.
• De ontwikkeling en het aanbieden van recreatieve producten en arrangementen binnen NP Nieuw Land, onder andere met de ondernemers die het programma ‘Gastheer van het Landschap’ hebben doorlopen.
• Het verbeteren van de vindbaarheid en herkenbaarheid van NP Nieuw Land: we hebben in samenwerking met gemeente Lelystad doorkijkpanelen geplaatst die de natuur in NP Nieuw Land verbinden met de verhaallijnen en cultuurhistorische aspecten. Verder zijn we gestart met het project 'Gebiedsaanduiding en bebording fase 1' om de vindbaarheid van NP Nieuw Land te vergroten en we hebben ons ingezet voor aansprekende inrichting van rotondes dicht bij het park. En we hebben ons bezig gehouden met het verder uitwerken van scenario’s met betrekking tot verkeersstromen in en om het park en het aanbod van (duurzame) modaliteiten.
• Bezoekersmanagement (hoe krijgen we de bezoekers op de gewenste manier naar en door het park) en de optimalisatie van de bezoekersstromen. Daarnaast hebben we gewerkt aan (de voorbereiding van) de realisatie of verbetering van verschillende routestructuren naar of binnen het park (fietsknooppunten, snelfietspad, Laan van Nieuw Land).
• Het voorbereiden van realisatie van twee nieuwe passantensteigers en de vervanging van een oude passantensteiger binnen de grenzen van het nationaal park en de inrichting van het gebied daaromheen (aansluiting op fiets- en wandelpaden, informatiepanelen, banken en/of picknicksets).
• We hebben op zichtlocaties (onder andere op de Knardijk) oud straatmeubilair vervangen door nieuwe elementen in huisstijl van NP Nieuw Land en nieuw straatmeubilair geplaatst op locaties waar dat gewenst is.

In het kader van de opgave 'Versterken van verbinding tussen natuur en samenleving' hebben we onder meer gewerkt (initiëren of faciliteren) aan:

• Het uitvoeren van het gezamenlijke marketingcommunicatieplan 2023, waaronder het in samenwerking met Visit Flevoland voeren van een aantal campagnes.
• Het opstellen van het gezamenlijke marketingcommunicatieplan 2024.
• Het opstellen van een merkbeleidsadvies.
• Het verder voorbereiden van een kennis- en onderzoeksagenda.
• Het organiseren van een kennissymposium.
• Het (laten) uitvoeren van educatieactiviteiten.
• Het laten opstellen van een educatieprogrammeringsplan.
• Het informeren en betrekken van inwoners en ondernemers bij activiteiten in en om NP Nieuw Land.
• Het bijdragen aan de ontwikkeling van een landelijk verhaal van nationale parken.
• Het ontwikkelen van een participatieplan voor de verdere ontwikkeling van Oostvaardersoevers (zie verder kopje Oostvaardersoevers).

Daarnaast hebben we mensen en/of middelen ingezet voor de volgende activiteiten:

• Regisseren van de evaluatie en doorontwikkeling van het samenwerkingsverband. Daarvoor hebben we een onafhankelijke visitatiecommissie uitgenodigd om ons park te visiteren, de ontwikkeling ervan tot nationaal park nieuwe stijl te evalueren en ons te adviseren over toekomstige ontwikkelingen. De uitkomsten van deze visitatie hebben we als input gebruikt voor een bredere evaluatie van de samenwerking in de afgelopen 5 jaar van het bestaan van NP Nieuw Land: de zogenaamde ‘toekomstgericht doorontwikkeling’. Dit traject loopt nog door naar 2024. De uitkomsten ervan geven richting aan de manier waarop de partners in de toekomst met elkaar willen samenwerken en de inzet van capaciteit en middelen voor NP Nieuw Land.
• Input leveren voor het 'Flevolands Programma Landelijk Gebied' dat in juli is aangeleverd bij het ministerie van LNV.
• Coördineren van de deelname van NP Nieuw Land aan de internationale Europarc Conferentie in Leeuwarden. Vanuit verschillende partners is deelgenomen aan een of meerdere conferentiedagen en we hebben als nationaal park een tweetal Fieldtrips georganiseerd voor het internationale deelnemersveld: één excursie door de Oostvaardersplassen en één excursie naar de Marker Wadden.
• Inbreng leveren in ruimtelijke ontwikkelingen in en rondom het nationaal park zoals bij de kustontwikkeling Lelystad, ontwikkeling Lelystad-Zuid, het 'Handelingsperspectief Almere 2.0' en 'Amsterdam Bay Area'.

Doel (2019-2023)
Over de mogelijke ontwikkeling van de Oostvaardersoevers als natuurlijke verbindingszone is besloten.

Doelrealisatie
De MIRT Planning- en studiefase is gestart, in 2024 wordt de aanbestedingsprocedure voor een ingenieurs en landschapsarchitectenbureau opgestart om de planuitwerking uit te voeren. Naast de middelen die beschikbaar zijn gesteld door de partners en het Rijk bij het nemen van de Voorkeursbeslissing door de minister van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) en de minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV), in overeenstemming met de minister van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties (BZK), heeft het Rijk in 2022 via de derde tranche PAGW extra budget gereserveerd voor de realisatie van Oostvaardersoevers. In 2023 is een plan van aanpak ingediend bij het ministerie voor het integreren van deze extra middelen in het project. In 2024 wordt een aanvullende voorkeursbeslissing door de minister voorbereid, waarin wordt beschreven waarvoor de extra middelen worden ingezet.

Activiteiten 2023

• De planning- en studiefase is gestart, waarin het voorkeursalternatief verder wordt uitgewerkt ten behoeve van de realisatie van Oostvaardersoevers. Hierbij is ook aandacht voor het betrekken van de omgeving.
• Het plan van aanpak voor het integreren van de derde tranche PAGW middelen is ingediend bij het ministerie. In 2024 nemen de ministers hierover een besluit, waarmee formeel opdracht wordt gegeven voor de verdere planuitwerking.
• Er is gewerkt aan de aanvullende voorkeursbeslissing voor het definitief vastleggen van de extra middelen vanuit de derde tranche PAGW, die in 2024 wordt voorgelegd aan de minister ter besluitvorming.

Doel (2019-2023)
In het Markermeer-IJmeer zijn natuur- en recreatiemogelijkheden ontwikkeld als onderdeel van een Toekomstbestendig Ecologisch Systeem (TBES) en ontstaan er kansen voor ruimtelijk-economische ontwikkelingen.

Doelrealisatie
Nadat PS in 2021 hebben ingestemd met het beschikbaar stellen van € 1 mln. voor de afronding van de Marker Wadden eerste fase door de aanleg van de E-eilanden is dit werk gestart. De uitvoering hiervan is in 2023 afgerond. In 2023 zijn de bestuurlijke afspraken (mede) gericht op het leggen van een koppeling tussen de ruimtelijk-economische ontwikkeling van het gebied en de versterking van het ecologisch systeem (zoals beoogd in de 'Ecologische Boekhouding Markermeer-IJmeer') in een ‘Afsprakenkader’ vastgelegd. De afspraken sluiten aan bij het adviserende karakter van de SMIJ. In de afgelopen jaren is gebleken dat het minder mogelijk is om natuur- en wateropgaven mede te realiseren met (financiële) middelen uit gebiedsontwikkeling dan oorspronkelijk werd aangenomen. Dit komt onder andere doordat financiële bijdragen niet juridisch afdwingbaar zijn en de grondexploitatie weinig extra ruimte bieden. De projecten zijn hoofdzakelijk tot stand gekomen met publieke gelden van het Rijk voor verbetering van de water- en natuurkwaliteit. Vanuit de regio is bijgedragen vanuit het oogpunt van beleefbare natuur en recreatief en toeristisch medegebruik.

Activiteiten 2023

• We stimuleerden het op termijn (inschatting 30-50 jaar) realiseren van een TBES in het Markermeer en IJmeer om de ruimtelijk-economische structuur van provincie Flevoland te versterken.
• We registreerden de ruimtelijke ingrepen op het Markermeer-IJmeer en samen met andere partijen brachten we de natuurontwikkeling in beeld.
• We zochten met samenwerkingspartners in BPIJ-verband naar de vergroting van de samenhang tussen de verschillende ontwikkelingen in het Markermeer-IJmeer, ook in relatie tot de ontwikkelingen in het IJsselmeergebied.
• We adviseerden ook dit jaar in het Stuurgroep Markermeer – IJmeer-verband over de randvoorwaarden die vanuit N2000 en KRW alsook TBES gesteld worden aan de ruimtelijke opgaven die zich in en rond het Markermeer-IJmeer voordoen.
• We hebben gewerkt aan samenhang tussen TBES-maatregelen en doelstellingen van NP Nieuw Land (zoals de ontwikkeling van Marker Wadden en Oostvaardersoevers).
• We volgden de effecten van natuurprojecten en hun bijdrage aan de gestelde natuurdoelen.
• We onderzochten de benodigde maatregelen om te komen tot een TBES.

Risico('s) en beheersmaatregel(en)
De realisatie van het TBES is vanwege de natuurlijke omstandigheden niet volledig te garanderen. Daarom monitoren verschillende partijen de effecten van maatregelen zoals Marker Wadden en de kwaliteit van het Markermeer-IJmeer.

Doel (2019-2023)
De projecten van het programma 'Nieuwe Natuur' zijn gerealiseerd en dragen bij aan de combinatie natuur en recreatie, het natuurnetwerk, de biodiversiteit en structurele verandering naar duurzame landbouw.

Doelrealisatie
Alle 'projecten Nieuwe Natuur' zijn in zelfstandig beheer van de initiatiefnemers en ook in uitvoering gekomen. Afspraken over de uitvoering alsook over het beheer en de verantwoording zijn vastgelegd in de realisatieovereenkomsten inclusief de borging van de realisatie van de opgenomen natuurcompensaties.

Activiteiten 2023

• We hebben de laatste gronden die waren gekoppeld aan het voormalig Oostvaarderswold overgedragen.
• De compensatieverplichtingen (totaal 365 ha) voor onder meer de Hanzelijn, verbreding A6 en foerageergebieden zijn geborgd in de gesloten realisatieovereenkomsten en deze zijn in uitvoering danwel gereed.
• We hebben de projecteigenaren gefaciliteerd bij het verder brengen van de gehonoreerde projecten ‘Nieuwe Natuur’.
• De programmasturing van ‘Nieuwe Natuur’ is afgewikkeld en de projecteigenaren zullen de projecten zelfstandig afronden aan de hand van de realisatieovereenkomst.
• We beoordelen de projecten die in uitvoering zijn in het kader van het programma ‘Nieuwe Natuur’.
• Uit de evaluatie van het programma ‘Nieuwe Natuur’ zijn de ‘lessons learned’ geïntegreerd in het reguliere natuurbeleid.

Risico('s) en beheersmaatregel(en)
Binnen het programmavermogen is rekening gehouden met onvoorziene tegenvallers tijdens de uitvoering van de projecten. Het betreft risico’s die betrekking hebben op de rol als beheerder van het programma. Projectrisico’s zijn neergelegd middels de realisatieovereenkomsten bij de initiatiefnemers. Het nog beschikbare programmavermogen is voldoende om de risico-inschatting af te dekken. In 2023 is geen aanleiding geweest om aanspraak te doen op dit vermogen.

Doel (2019-2023)
De financieringsmogelijkheden van het Plattelandsontwikkeling Programma (POP3) en het Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB) zijn optimaal benut.

Doelrealisatie
POP3-subsidies zijn verstrekt met gebruikmaking van overprogrammering. Hiermee heeft de agrarische sector een impuls gekregen, is verbetering van de bodem- en waterkwaliteit in gang gezet en zijn bestaande en nieuwe netwerken binnen het Flevolandse platteland beter op elkaar aangesloten.
Het GLB (2023-2027) wordt uitgevoerd aan de hand van het 'Nationaal Strategisch Plan' (NSP), waarbij de agrarische sector gestimuleerd wordt om door te ontwikkelen naar een toekomstbestendige landbouw. De uitvoering van het programma vindt plaats in afstemming op nationaal en interprovinciaal niveau.

Activiteiten 2023

• We hebben het gebruik van POP3-subsidies gestimuleerd en subsidies verstrekt, waarmee we de agrarische sector hebben gestimuleerd, de bodem- en waterkwaliteit hebben verbeterd en lokale en sociale netwerken op het Flevolandse platteland hebben versterkt.
• We hebben alle onder POP3 geprogrammeerde openstellingen gerealiseerd. en de beschikbare budgetten in de vorm van afgegeven projectbeschikkingen benut. Dit is inclusief de overcommitering en de in de transitieperiode beschikbaar gestelde budgetten. Binnen het POP3-programma zijn de subsidieontvangers de projecten aan het afronden. Hiervoor hebben ze tot oktober 2024 de tijd.
• Om de GLB-subsidies op basis van het 'Nationaal Strategisch Plan' te kunnen gaan inzetten, hebben we in 2023 gewerkt aan de voorbereiding van de uitvoering. We hebben nadere afspraken over de kaders gemaakt op landelijk en interprovinciaal niveau en in een uitvoeringsconvenant en aansturingsprotocol vastgelegd.
• We hebben de provinciale subsidieverordening vastgesteld en het provinciale budget voor cofinanciering naar de uitvoeringsreserve overgeheveld. Daarmee kunnen we de provinciale interventies in komende jaren openstellen.
• We hebben voor de uitvoering van de provinciale interventies een programmering opgesteld, waarbij maximaal wordt ingezet op het stimuleren van de landbouwtransitie van Flevoland.

Toelichting

1. Transitie Landelijk Gebied
Wij hebben in 2023 veel inspanningen verricht op het gebied van de voorbereiding en uitvoering voor de Transitie Landelijk gebied. Hiervoor hebben wij een specifieke uitkering van het Rijk ontvangen, waaruit deze gemaakte kosten kunnen worden vergoed. Dit geeft zowel een hogere last als begroot en eenzelfde hogere bate.
2. Natuurinclusief / invasieve exoten
Binnen het programma 'Flevoland Natuurinclusief' wordt er voor de onderdelen invasieve exoten en vermaatschappelijking gewerkt aan afzonderlijke subsidieregelingen. Mede door personele ontwikkelingen heeft het opstellen hiervan vertraging opgelopen, waardoor de regeling in 2023 nog niet gereed was. Deze worden naar verwachting in 2024 op- en opengesteld. Tot die tijd vindt er beperkt uitvoering plaats. De middelen blijven beschikbaar in de reserve 'Beheer en Ontwikkeling Natuur'.
3. Beleidsontwikkeling natuur
Het ecologisch onderzoek naar vleermuisvriendelijke na-isolatie is vertraagd doordat onderaannemers in gebreke bleven met het aanleveren van onderzoeksdata en het uitwerken hiervan en wordt opgeleverd in 2024. Dit heeft tot lagere kosten geleid in 2023.
Tevens zijn middelen overgebleven doordat met name de kosten van inhuur beperkt zijn gebleven in 2023.
4. Uitvoeringskosten
Met ingang van 2023 is er een andere verdeelsleutel toegepast voor de verdeling van de uitvoeringskosten RVO over de provincies in het kader van de ANLb. Voor provincie Flevoland betekent dit lagere kosten. De middelen blijven beschikbaar in de reserve 'Beheer en Ontwikkeling Natuur'.
5. Oostvaardersplassen
De onderschrijding is opgebouwd uit 2 onderdelen:
* Kosten afschot edelherten / juridische procedures
In de begroting 2023 is € 0,25 mln. extra geraamd voor de extra inspanning die in 2023 geleverd moest worden op de afschot van de edelherten in de Oostvaardersplassen. Deze extra middelen zijn deels ingezet voor subsidiëring aan Staatsbosbeheer en deels voor juridische procedures. Van het oormerk 'Nationaal Park Oostvaardersplassen' in de 'Brede Bestemmingsreserve' resteert nog € 0,15 mln. Deze middelen blijven beschikbaar voor de inhuur van juridische expertise (met name de landsadvocaat) als gevolg van doorlopende en nieuwe juridische procedures.
* Subsidie onderzoek WUR
In 2021 is in het kader van het IBP-VP een meerjarige subsidie toegekend aan de WUR. In 2023 was hiervoor € 0,08 mln. beschikbaar binnen het budget 'Oostvaardersplassen'. Uit de tussentijdse rapportage van de WUR is gebleken dat in 2023 € 0,032 mln. aan kosten is gemaakt. Het niet bestede deel voor 2023 van € 0,048 mln. schuift door naar 2024. De totale beschikking wordt niet hoger.
6. Natura 2000
Provincie Flevoland is verantwoordelijk voor de uitvoering van de Natura 2000 beheerplannen. In 2023 zijn er, naast de uitvoering van het projectplan 'Grazig deel', geen grote ingrepen vanuit de beheerplannen gepland. Een deel van het budget is daardoor niet besteed. De niet bestede middelen blijven beschikbaar in de reserve 'Beheer en Ontwikkeling Natuur'.
7. Leader
Voor het projectplan in het grazige deel van de Oostvaardersplassen is provinciale cofinanciering beschikbaar voor Leader. Op basis van de voortgangsrapportage over de voortgang van het project is in 2023 een last verantwoord van € 0,24 mln. Deze is ten laste gebracht van het oormerk wat hiervoor is aangebracht binnen de 'Brede Bestemmingsreserve'.
8. Leefbaar Platteland
Vanuit de 'Nadere Regels Fonds Leefbaar Platteland' zijn in 2023 subsidies verstrekt. De termijn voor aanvragen is verlengd naar eind 2023, waardoor voor die projecten de uitvoering plaatsvindt in 2024. De kosten worden dan ook in 2024 verantwoord. De niet bestede middelen uit 2023 blijven beschikbaar binnen de reserve 'Fonds Leefbaar Platteland'. Het saldo dat resteert na de verwerking van de laatste projecten zal in 2024 vrijvallen ten gunste van het begrotingssaldo.
9. Nationaal Park Nieuw Land
Zowel het budget voor procesgeld voor Nationaal Park Nieuw Land als het procesgeld Oostvaardersoevers is in 2023 niet volledig nodig geweest.
10. IBP Vitaal Platteland
Voor het 'Interbestuurlijk Programma (IBP) Vitaal Platteland' hebben wij een specifieke uitkering van het Rijk ontvangen waarmee wij subsidies hebben verstrekt. In 2023 is veel werk gerealiseerd door de betreffende subsidieontvangers waardoor wij meer lasten - en ook baten- hebben dan begroot.
11. Nieuwe Natuur
Diverse projecten van het 'Programma Nieuwe Natuur' zijn in 2023 afgewikkeld. Door de afronding zijn er minder proceskosten gemaakt en een klein deel van de projecten wordt in 2024 afgewikkeld.
12. Europese programma's - Landbouw (POP)
In 2023 is € 9,9 mln. betaald aan POP-projecten (zijnde 19% van de totale POP bijdrage). Hiervan is het provinciale deel relatief beperkt geweest, te weten € 1,5 mln. Het grootste deel is dus door de EU danwel door derden bijgedragen waardoor minder is besteed dan begroot in 2023.
13. Stikstof
Het budget 'Gebiedsgerichte aanpak Stikstof' is slechts heel beperkt besteed omdat veel kosten gerelateerd aan stikstof konden worden verantwoord als uitvoeringskosten transitie landelijk gebied waarvoor een specifieke uitkering is ontvangen.
14. Faunaschade
Voor de schade die ontstaat bij agrariërs door natuurlijk in het wild levende dieren is een schaderegeling, waarvan de afhandeling plaatsvindt via BIJ12. Dit betreft een open einde regeling. In 2023 is bij een aantal agrariërs forse schade geleden, waardoor de kosten in 2023 hoger zijn dan het gemiddelde schadeniveau. De hoge schadetaxaties hebben betrekking op schade in bonen en in grove peen/winterwortelen. De extra kosten zijn ten laste van de reserve Beheer en Ontwikkeling Natuur gebracht.
15. Afwikkelingsverschillen Transitie Landelijk Gebied
Eind december 2022 heeft het ministerie van Landbouw Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) twee subsidiebeschikkingen afgegeven voor provinciale projecten in het landelijk gebied. De gemaakte projectkosten hiervoor zijn verantwoord in de jaarrekening 2022, echter ten laste van de eigen middelen. Dit is in 2023 hersteld en levert de provincie een incidenteel voordeel op welke als afwikkelingsverschil is verantwoord.