Regionale energiestrategie

Doel (2019-2023)
Samen met onze gebiedspartners is de gezamenlijke inzet voor het behalen van de nationale klimaatdoelen vastgelegd in een Regionale Energie Strategie (RES). Volgens de huidige planning betekent dit RES 1.0 in 2021 en elke 2 jaar daaropvolgend een volgende RES.

Doelrealisatie
Samen met onze gebiedspartners is in 2023 de uitvoering van de RES 1.0 flink ter hand genomen.

Activiteiten 2023
Energiestrategie:

• De voortgangsnotitie RES Flevoland 2023 is opgesteld in samenwerking met gemeenten, waterschap en maatschappelijke partners. Hieruit blijkt dat de Regio op schema ligt met het behalen van de afgesproken doelstellingen. De afspraken die gemaakt zijn in RES 1.0, zijn samen met partners, verder in uitvoering gebracht. Onder meer met zowel een herhaalde inwonersenquête als met een digitale consultatie (PWE) is vormgegeven aan burgerbetrokkenheid
• We nemen samen met onze partners de landelijke ontwikkelingen voortkomend uit het Klimaatakkoord mee in de doorontwikkeling van de 'Flevolandse Energie Agenda'.

Provinciaal MIEK ('Meerjarenprogramma Infrastructuur Energie en Klimaat') :

• Op basis van een energiesysteemstudie worden, samen met netbeheerder en gemeenten, prioriteiten gesteld en daardoor strategische en programmatische keuzes gemaakt met betrekking tot de planning van de energie infrastructuur van Flevoland.
• Er is een taskforce opgericht voor acute netproblematiek.

Warmtetransitie:
Het Flevolandse warmte expertise centrum is in 2023 opgericht en biedt extra ondersteuning bij de uitvoering van de warmtetransitie; hulp aan de gemeenten en ontwikkeling van concrete warmteprojecten.

Doel (2019-2023)
We wekken meer windenergie op met minder molens die beter zijn ingepast in het landschap en waarbij Flevolanders de gelegenheid krijgen te participeren.

Doelrealisatie
In 2023 zijn windmolens met meer capaciteit geplaatst met een betere inpassing in het landschap. Zo zijn de nieuwe windmolens van Windplan Groen vrijwel gerealiseerd alsmede het landgedeelte van Windplanblauw. In de projectgebieden heeft verdere sanering van oude windmolens plaatsgevonden. Beide ontwikkelingen zijn conform projectplannen die vóór 2022 goedgekeurd werden. In deze projectplannen zijn afspraken gemaakt over participatie van de omgeving. Verder:

Windplan West in projectgebied West:

• Er is nauw samengewerkt met het ministerie van EZK, gemeente Lelystad en de initiatiefnemer windplan West. Dit heeft in februari 2023 geresulteerd in een intentieovereenkomst. Evenwel heeft de initiatiefnemer zich in juni 2023 teruggetrokken naar aanleiding van een motie van de Staten.
• Naderingsdetectie: Met de windparken is het traject doorlopen met betrekking tot naderingsdetectie. Er is brede consensus over het toepassen van naderingsdetectiesystemen. In november 2023 is de Ontwerpregeling naderingsdetectie voor zienswijze voorgelegd aan de windparken. De provinciale regeling zal in het eerste kwartaal van 2024 open gaan.

Activiteiten 2023

• We geven uitvoering aan het 'Regioplan Windenergie Oostelijk en Zuidelijk Flevoland' en de partiële herziening Omgevingsplan voor windenergie (zoals opgenomen in het 'Omgevingsprogramma'). Onderdeel hierin is de ontwikkeling van projectgebied West. Daarnaast hebben we bijgedragen aan het draagvlak en acceptatie van windenergie (bijvoorbeeld door een reportage over de besteding van de gebiedsfonden).
• De mogelijkheden van zogenoemde boerenmolens zijn verkend vanuit ingebrachte motie. Hieraan ligt een vraag vanuit de agrarische sector ten grondslag om dergelijke molens in te kunnen zetten voor ondersteuning van de bedrijfsactiviteiten (bijvoorbeeld uitbreiding zonder verzwaring netaansluiting) en lokaal meer energieneutraal kunnen worden. Boerenmolens zijn een uitzondering op de definitie van een windmolen (en dus uitzondering op het 'Regioplan Windenergie').
• Het is technisch mogelijk om bij windmolens door gebruik te maken van naderingsdetectiesystemen de obstakelverlichting aan te zetten zodra een vliegtuig overvliegt. Het ministerie van EZK heeft per 1 november 2023 een regeling opengesteld (SPUK-regeling) om een deel van de benodigde investering voor bestaande windparken te vergoeden bij een gelijke bijdrage door provincies. Hiertoe hebben we een ontwerp ‘Nadere regels naderingsdetectie voor windmolens voor bestaande windturbines in Provincie Flevoland’ opgesteld. De planning is dat de windparken in het eerste kwartaal van 2024 hiervan gebruik kunnen maken.

Doel (2019-2023)
Op basis van een tussenbalans van ons beleid voor 'Zon op Land' na realisatie van de eerste 500 ha, PS een besluit laten nemen over het al dan niet vrijgeven van de volledige ruimte van 1.000 ha.

Doelrealisatie
Op basis van de aanbevelingen van de tussenbalans van de eerste tranche uit 2021 is het beleid 'Zon op Land' aangepast. Het besluit tot openstelling van de tweede 500 hectare is in werking getreden. 

Activiteiten 2023

• Zon op land:
  We geven uitvoering aan de tweede tranche van de 'Structuurvisie Zon'. De 'Structuurvisie Zon' beoogt in totaal 1.000 hectare grondgebonden zonne-energie te realiseren in het landelijk gebied. Hierbij wordt aangesloten op het besluit van PS in 2022 om, na evaluatie van de eerste tranche, het beleid te herzien en de tweede tranche van 500 ha open te stellen. Deze zal ingevuld moeten worden op locaties die geen bestemming landbouwgrond hebben.
• Zon op dak:
  We hebben het voornemen om een instrument te ontwikkelen om zon op dak te stimuleren in relatie tot het wegnemen van knelpunten (netcongestie) bij de plaatsing van zonnepanelen op grote daken, parkeerterreinen en waterbassins. Deze subsidieregeling zal medio 2024 ter besluitvorming in GS liggen.

Toelichting

1. Energietransitie
Binnen het programma 'Energietransitie' is er op de diverse onderdelen (Energieweerbaarheid, Aanpak grootste gasverbruikers, Het Goede Voorbeeld, advies warmtenetten, opstellen Klimaatplan, Waterstofeconomie) een onderbesteding van in totaal € 0,64 mln. Niet alle opdrachten van energie hebben geleid tot uitgaven in 2023, omdat een deel van de opdrachten over het einde van het jaar doorlopen. Externe factoren als niet ingevulde vacatures en netcongestie hebben ertoe geleid dat opdrachten niet voor het einde van het jaar zijn afgerond. Van het verschil wordt € 0,16 mln. toegevoegd aan de reserve ‘Duurzame energie’ volgens de 'Nota Reserves & Voorzieningen 2020-2023'. Hiermee is de maximale toevoeging van € 0,65 mln. aan de reserve 'Duurzame energie' bereikt conform PS besluit van 13 november 2019 ( #2476262 ).
2. Windenergiebeleid
De kosten voor juridische ondersteuning van de saneringsopgave zijn voor het jaar 2023 lager dan begroot. Er is geen goede voorspelling te maken van de jaarlijkse juridische kosten. Dit wordt veroorzaakt door het feit dat nog niet duidelijk is hoeveel molens jaarlijks niet vrijwillig gesaneerd zullen worden. Verder is de projectbegeleiding Windplan West gestaakt door terugtrekking van de initiatiefnemer.
Daarnaast is het beschikbare bedrag van € 0,5 mln. (Zomernota 2023) voor obstakelverlichting niet besteed, omdat de subsidieregeling nog niet in werking is getreden door vertraging bij de openstelling van de regeling voor de bijdrage van het Rijk. Deze regeling vangt aan in 2024.
3. Regionale Energie Strategieën
Door vertraging van het onderzoeksprogramma zoals aangegeven in de voortgangsnotitie RES Flevoland 2023 is er een onderbesteding op dit budget, omdat de regio zich heeft moeten heroriënteren vanwege netcongestie en beleid zon (geen zon op landbouwgrond) en wind op land (windplan west). Daarnaast zijn de loonkosten van de programmamanager en de secretaris van RES verwerkt op programmaonderdeel 7.4 Bedrijfsvoering. De kosten voor RES worden gedekt uit de reserve 'Duurzame energie'.
4. Schadeloosstelling sanering windturbine
Voor de sanering van windturbines in het windpark Zeewolde ontvangt provincie Flevoland jaarlijks een voorschot van het ministerie van EZK in de vorm van een specifieke uitkering. De specifieke uitkering wordt aangewend voor betalingen aan eigenaren of opstalverleners met wie de onderneming Windpark Zeewolde een overeenkomst heeft gesloten over de sanering van één of meer windturbines of voor schadeloosstellingen in verband met onteigeningsprocedures op grond van de onteigeningswet ten behoeve van de sanering van windturbines in windpark Zeewolde. De aanvraag van Windpark Zeewolde is in 2023 lager dan het ontvangen voorschot, waardoor zowel aan de lasten- als aan de batenkant (SPUK) een afwijking van € 0,376 mln. is ontstaan. Per saldo is het effect nihil. Het restantbedrag van de SPUK blijft beschikbaar voor latere jaren.
5. Verduurzamen maatschappelijk vastgoed
Vanaf 2021 kunnen kleine maatschappelijk vastgoedeigenaren voor het verduurzamen van hun gebouwen gebruik maken van advies en ondersteuning vanuit het ontzorgingsprogramma binnen de provincie. Hiervoor heeft het ministerie van BZK gelden ter beschikking gesteld aan de provincies (specifieke uitkering I en II). De onderbesteding op dit budget komt onder andere door de terugloop van aanmeldingen in de tweede helft van 2023 en in de oorspronkelijke raming 2023 is rekening gehouden met extra capaciteit inhuur, waardoor zowel aan de lasten- als aan de batenkant (specifieke uitkering) een afwijking van € 0,408 mln. is ontstaan. Per saldo is het effect nihil. De totale projectbegroting blijft ongewijzigd. Het ministerie van BZK heeft afgelopen augustus akkoord gegeven om het programma met een jaar te verlengen tot uiterlijk 31 december 2024 (specifieke uitkering I). Met het aannemen van een vaste medewerker, maatwerk-inhuur voor de nazorg, de communicatieaanpak en het behandelen van nieuwe aanmeldingen is het de verwachting dat alle voor het programma beschikbare middelen worden ingezet.
6. Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid
Van het ministerie van EZK is een meerjarige specifieke uitkering ontvangen. Doel van deze uitkering is gedurende de uitkeringsperiode 2023-2025 de capaciteit (bemensing) te vergroten bij decentrale overheden voor de uitvoering van het klimaat- en energiebeleid. De specifieke uitkering ‘Tijdelijke regeling capaciteit decentrale overheden voor klimaat- en energiebeleid (CDOKE)’ bedraagt voor Flevoland in totaal voor drie jaar € 2,4 mln. (2023 € 0,7 mln., 2024 € 0,7 mln. en 2025 € 1,0 mln.). De in aanmerking komende kosten voor deze regeling zijn verantwoord op deze post, waardoor zowel aan de lasten- als aan de batenkant (SPUK) een afwijking van € 0,575 mln. is ontstaan. Per saldo is het effect nihil. Het restantbedrag uit 2023 blijft beschikbaar voor de jaren 2024/2025.
7. Voorziening getroffen voor de lening EEF
Als gevolg van de toename van het negatieve eigen vermogen van EEF is de voorziening 'Oninbare leningen' verhoogd met € 1,93 mln. ten laste van het oormerk ‘Achtervang lening EEF' in de 'Brede Bestemmingsreserve'. De hoogte van de voorziening is gelijk aan het negatieve eigen vermogen van EEF op geprognosticeerde balansdatum 31 december 2023 van € 2,8 mln.
EEF heeft in 2021 financiering verstrekt aan een project waarvan de opbrengsten in 2022 fors lager uitvallen dan aan de financiering ten grondslag liggende business case. De initiatiefnemers van het project hebben in 2023 aanvullende maatregelen genomen om de opbrengsten tot het niveau van de oorspronkelijke business case te brengen. Dit heeft niet mogen helpen. EEF heeft de lening moeten afwaarderen in overleg met andere financiers. De door de provincie verstrekte subsidie in de vorm van een lening aan EEF wordt aangewend voor het bekostigen van het (doen) ontwikkelen en het (mede) financieren van projecten door middel van participaties, garanties en het verstrekken van al dan niet achtergestelde leningen, gericht op zowel reductie en/of het duurzaam opwekken van energie in die delen van de markt die zich autonoom niet, onvoldoende of traag ontwikkelen. Het betreffen doorgaans risicovolle medefinancieringen. Dit zijn bijvoorbeeld leningen die andere financiers op basis van het risicoprofiel niet wensen te verstrekken. Waarbij het risico van een situatie waarbij deze lening niet kan worden terugbetaald mogelijk reëel is.